Samoorganizacja procesowa

W każdej więcej niż jednoosobowej organizacji spotykamy się z koniecznością synchronizowania działań pomiędzy wykonawcami wspólnego zadania. Chodzi zarówno o to, aby zadania cząstkowe nie kolidowały ze sobą, jak i o to, by na czas otrzymywały potrzebne im zasoby takie jak surowce, składniki, narzędzia, środki finansowe, a nawet wykonawców, czyli ludzi. W tradycyjnej strukturze hierarchicznej dba o to wszystko sztab kierowników. W strukturze turkusowej dbają wykonawcy zadań. To jednak wymaga określenia zasad samoorganizacji, tj. wzajemnego komunikowania się oraz wymiany zasobów.

W niniejszym wykładzie pokazuję jeden z możliwych modeli samoorganizacji, który nazywam modelem procesowym. Łączy on w sobie dwie idee — zarządzanie jakością i zarządzanie wiedzą. Inspirowany ideami Edwardsa Deminga skonstruowałem ten model na potrzeby mojej firmy i wdrożyłem go w niej pod koniec lat 1990. Dziś sądzę, że w dość dobrym stopniu opisuje on mechanizm samoorganizowania się niektórych organizacji turkusowych. Cechy tego modelu odnajduję na przykład w firmie Morning Star.

Kluczowym pojęciem modelu procesowego (w moim ujęciu) jest proces rozumiany jako zbiór czynności odwołujących się do wspólnego obszaru wiedzy. W typowej firmie produkcyjnej podstawowymi procesami będą Produkcja, Sprzedaż, Marketing, Finanse itd. O wiedzę związaną z danym procesem dba właściciel procesu.

Ponieważ procesy są związane nie tylko z wiedzą, ale i z czynnościami, można pomiędzy nimi ustalić relację dostawca-odbiorca. Ta relacja wyznacza dwa porządki:

kto komu wydaje polecenia operacyjne — wydaje je odbiorca składając dostawcy swoje zamówienie,

kto określa czym jest jakość — określa to odbiorca mówiąc dostawcy jakiej oczekuje od niego jakości.

W strukturze procesowej tradycyjnie rozumiani kierownicy pozbywają się swoich obowiązków operacyjnych polegających na decydowaniu kto, co i na kiedy ma zrobić, mogą więc skupić się na rozwoju firmy i jej pracowników. Na wspomaganiu, a nie kontrolowaniu. Struktura procesowa może istnieć obok struktury hierarchicznej, jednakże w organizacjach turkusowych całkowicie ja zastępuje.